Dị vật đường thở - hiểm họa khó lường

Dị vật đường thở là những vật bị mắc lại trên đường thở của bệnh nhân từ thanh quản đến phế quản. Nguyên nhân có thể là do cười nói trong khi ăn, rối loạn phản xạ họng ở bệnh nhân bị hôn mê, gây mê hoặc khi không tỉnh táo, thói quen hay ngậm đồ trong lúc làm việc hoặc vui chơi,…Khi có dị vật đường thở, bệnh nhân thường có triệu chứng như: Ho (ho dai dẳng kéo dài, ho ra máu), khó thở, khàn tiếng, mất tiếng, có những đợt sốt.

Trong trường hợp bệnh nhân được đưa đến bệnh viện kịp thời thì việc lấy dị vật sẽ dễ dàng hơn, ít gây ra biến chứng nhưng nếu đến muộn, bệnh nhân đã xuất hiện phản ứng viêm phù nề tổ chức, nhiều biến chứng sẽ xảy ra, việc lấy dị vật khó hơn và nguy cơ tử vong cao hơn.

Một số biến chứng do dị vật đường thở thường gặp là: Tắc thở; tử vong do ngạt thở cấp; Suy hô hấp, thở rít; Xẹp phổi; Áp xe phổi; Tràn mủ màng phổi do áp xe vỡ vào màng phổi; Tràn khí màng phổi, trung thất do dị vật sắc đâm thủng khí quản; Viêm phế quản;…

Trong 3 tháng đầu năm, Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương đã tiếp nhận một số trường hợp cấp cứu dị vật đường thở. Sau đây là những trường hợp điển hình:

Ngày 21/03, bệnh nhân Nguyễn Ngọc T, 40 tuổi (Tân Phong, Quảng Xương, Thanh Hóa) nhập viện trong tình trạng khó thở, thỉnh thoảng xuất hiện ho ra máu. Các bác sĩ nhận thấy tiền sử người bệnh có hội chứng xâm nhập nên chỉ định nội soi khí quản, phế quản và phát hiện dị vật đường thở trong khí quản và phế quản gốc phải. Ngay sau đó, các bác sĩ đã hội chẩn và thực hiện kỹ thuật can thiệp lấy dị vật cho người bệnh. Khi gắp ra là một hạt hồng xiêm to có kích thước 3 x 1,5 cm.

TS.BSC Đào Đình Thi – Trưởng Khoa Nội soi, người trực tiếp thực hiện nội soi gắp dị vật cho biết: “Hạt hồng xiêm là một trong những dị vật đường thở khó lấy. Do hạt hồng xiêm có kích thước lớn và có gai sắc nhọn ở cạnh nên khi đưa qua thanh quản là vùng hẹp nhất của đường thở, dị vật bị mắc kẹt và gây ra kích thích làm co thắt khiến người bệnh khó thở. Bên cạnh đó, hạt hồng xiêm có vỏ cứng, bề mặt nhẵn rất dễ bị trơn tuột khi lôi kéo, kèm gai nhọn có nguy cơ gây xước, tổn thương thanh, khí, phế quản. Các bác sĩ phải rất cẩn trọng, khéo léo sử dụng một loại pince đặc biệt tại Bệnh viện để can thiệp lấy dị vật.”

Hình ảnh dị vật hạt hồng xiêm được gắp ra từ phế quản của bệnh nhân

Một trường hợp khác, bệnh nhi Phạm Gia H, 8 tuổi (Nghĩa Bình, Nghĩa Hưng, Nam Định) nhập viện ngày 27/3 trong tình trạng khó thở, khi thở bị vướng đau, khò khè. Sau khi kiểm tra phim chụp cắt lớp vi tính, các bác sĩ phát hiện có dị vật nằm ở phế quản gốc phải. Khi gắp ra là chiếc nắp bút kích thước khoảng 2x1 cm.

Bệnh nhi Nguyễn Xuân P, 3 tuổi (Sơn La) nhập viện ngày 13/1, bé bị dị vật lọt vào đường thở là một chiếc còi, các bác sĩ đã nội soi phế quản ống cứng và dùng dụng cụ chuyên biệt gắp dị vật ra nhanh chóng.

Theo TS.BSC Đào Đình Thi, để phòng tránh nguy cơ bị dị vật đường thở, mọi người nên chú ý, cẩn trọng trong quá trình sơ chế, chế biến thực phẩm, như đối với hồng xiêm nên cắt ngang và loại bỏ hết hạt trước khi ăn, loại bỏ xương trong thịt, cá cho trẻ nhỏ,… Khi ăn nên tập trung ăn chậm, nhai kỹ, không nên cười đùa, la hét. Các bậc phụ huynh hay bảo mẫu cần hết sức lưu ý kiểm soát khi trẻ cầm, chơi những đồ vật có kích thước nhỏ vì bé có thể vô tình nhét vào mũi hoặc nuốt.

Đối với những trường hợp dị vật là những vật sắc nhọn không nên tự ý nôn ra hoặc cố nuốt xuống có thể làm tổn thương thêm cho đường thở. Khi người bệnh gặp tình trạng dị vật đường thở, cần lập tức đến bệnh viện hoặc cơ sở y tế chuyên khoa để được kiểm tra, chẩn đoán và xử trí nhanh, đúng, đảm bảo tiên lượng sống cũng như hạn chế tối đa di chứng.